DEMAGOGÓW PEŁNO - DEMOKRACJI BRAK

czwartek, sierpnia 27, 2015




W sytuacjach konfliktowych, gdy stosunki międzyludzkie grożą wybuchem, gdy jedni kłócą się z drugimi, gdy demagogia wygrywa i ludzka głupota sięga dna, warto czytać filozofów, warto sięgać do tych, którzy zostawili nam drogocenny spadek: mądrość. Taką osobą jest prof. Barbara Skarga (ur.1919 - zm. 2009). Nie raz o Niej pisałem.

Przypomnijmy: urodziła się w Warszawie, wywodziła się z rodziny ziemiańskiej i wyznania ewangelicko-reformowanego. Jej siostrą była aktorka Hanna Skarżanka, bratem – aktor Edward Skarga. Studiowała filozofię na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.

Była łączniczką w AK o pseudonimie Ewa. Kierowała tzw. zewnętrzną łącznością. W 1944 r. aresztowana przez Rosjan i skazana na 10 lat obozu pracy, więziona w obozie w Prawieniszkach na Litwie. Następnie została zesłana w głąb Rosji, w tym na Syberię. Była więziona m.in. w łagrze w Uchcie. Potem otrzymała nakaz dożywotniego osiedlenia w kołchozie. Do kraju powróciła w 1955 r. Skończyła studia i rozpoczęła wspaniały marsz ku tytułom profesorskim. Ku zasłużonej sławie i chwale!

W życiu, ale nie tylko w życiu – uczy nas w swojej spuściźnie naukowej i literackiej pani profesor - trzeba być odpowiedzialnym.

Ten tylko jest odpowiedzialny, kto wie, co czyni, i wie dlaczego to czyni.
Odpowiedzialność należy brać  za samego siebie i za pracę, za postępowanie i za słowa (między innymi nie należy rzucać słów na wiatr i obiecywać gruszek na wierzbie).

Strzec się natomiast powinniśmy tych, którzy żądają odpowiedzialności za swoje czyny od innych,  sami nie poczuwając się do niej.

Obywatelstwo – uczy pani profesor - ma sens moralny. Dzisiejsze czasy rodzą pustkę. Pustka domaga się zapełnienia. Zapełniać ją jednak można rozmaicie. Przez wspólną pracę, wspólne lektury, rozmowy, tymczasem na poważne rozmowy nikt nie ma ani chęci, ani czasu. Od rozmowy się odzwyczajamy, pewnie już się odzwyczailiśmy.  Wystarczą nam komunikaty. Tylko że te komunikaty tworzą zaledwie iluzję bycia razem.

Demokracja jako taka - uczy nas pani profesor- podkreślając wolność i autonomię jednostki, umożliwia snucie różnych koncepcji organizacji wspólnoty ludzkiej. Właśnie dlatego kładzie tak wielki nacisk na rozmowę, na dialog, debatę, gdyż tylko na tej drodze powstaje porozumienie.

Czy zatem – to już komentarz do słów prof. Skargi – oddalamy się – tu, nad Wisłą – od demokracji ? Skoro zamiast debaty dominują oskarżenia, obelgi, zarzuty, żółć płynąca zewsząd?

Obywatelstwo  - uczy pani profesor - ma sens nie tylko polityczny, lecz także moralny, a nawet może przede wszystkim moralny. Uczy bycia z innymi, uczy bycia razem, nie w tłumie. Obywatelstwo zrodzone z ideału równości i wolności jest źródłem współpracy, stabilności, bezpieczeństwa osób i dóbr, bezpieczeństwa nieodzownego dla funkcjonowania każdego państwa.

A więc – kolejny komentarz – czy przypadkiem nie odeszliśmy już od demokracji obywatelskiej? Nawet  różnego rodzaju referendom, wyborom towarzyszy szopka, bujda na resorach, manipulacja ludem, który daje się bardzo łatwo zwieść hurra-propagandzie?

Sojusz polityki i etyki – uczy pani profesor - jest zawsze możliwy.

W polityce, a przede wszystkim w polityce demokratycznej, chodzi o człowieka i o społeczność, w której człowiek jako taki, zgodnie ze starymi słowami Kanta, jest celem samym sobie. Nie może on być traktowany jako narzędzie polityki, gdyż przeciwnie, to ona ma jemu służyć.

A jak jest u nas? - kolejny wtręt do słów prof. Skargi - Czyżby przeciętny Polak nie był narzędziem polityki? Wszak jest manipulowany od świtu do zmierzchu.

Realizacja demokracji, ten wielki projekt społeczny, wymaga nie tylko woli politycznej i sprawnej organizacji. Wymaga także odpowiednich postaw ludzkich, a przede wszystkim zrozumienia dla jego idei.

Etyczność – uczy pani profesor -  podważa sens zemsty i odwetu. Nie znosi siły. Nie ma też zaufania do państwa koncentrującego władzę.
Polityka jest działaniem wśród ludzi i dla ludzi, nie dla władzy tej lub innej grupy czy tych lub innych ludzi, lecz dla tego, cośmy nazwali dobrem powszechnym, to jest dla dobra każdego obywatela. Pojęcie dobra ogólnego coś powinno znaczyć, choć jest prawdą, że bywa uzurpowane i zideologizowane przez tę lub inną partię.

Na nienawiści  - uczy pani profesor - nigdy niczego zbudować nie można. W III Rzeczpospolitej  - znowu nachalny mój wtręt – nienawiść jest panem, królem, rządzi w polityce i na co dzień, między ludźmi!

Prawdziwa demokracja nie boi się wielości języków, tradycji, urządzeń społecznych, także religii, przeciwnie, widzi w nich siły wielokierunkowego rozwoju. Rozwój wymaga różnorodności; jeśli się coś nowego rodzi, to raczej ze sporu, w przejściu do tego, co inne, a nie z ujednolicenia.

Różnorodność a nie ujednolicanie ludzi. To jest to! Ten mój okrzyk, to jedynie kolejny mój skromny protest wobec tego, czego jesteśmy świadkami w Ojczyźnie!

Dobrze wiemy  - uczy pani profesor - że wszystkie próby takiego ujednolicenia intelektualnego i politycznego kończyły się tragicznymi aktami przemocy. Każda próba narzucania swojej woli przez władzę, jakąkolwiek by ona była, może się stać zabójcza. Na nienawiści nigdy niczego zbudować nie można.
Demagog - uczy pani profesor - nie ufa nikomu, nawet własnym przyjaciołom, bo ci go najlepiej znają.

Demagog przeinacza fakty, zwalcza cudze argumenty, przytaczając słowa nigdy przez przeciwnika niewypowiedziane, opisuje fałszywie wydarzenia. Czyni także coś jeszcze: szukając poparcia ludu, oskarża możnych i mądrych, to jest tych, którym zazwyczaj lud zazdrości, tropi ich, wysuwa różne kłamliwe oskarżenia.

Demagog bowiem żądny władzy nie lubi się ograniczać prawem. O prawie nieustannie mówi, ale prawa nie słucha. By zaś zyskać dla swych bezprawnych działań poparcie ludu, stara mu się przypodobać. Staje się zatem ludu pochlebcą, jego wielkość sławi, a jednocześnie go łudzi. Obiecuje więc wiele, choć wie, że obietnic nigdy nie będzie mógł spełnić, roztacza przed ludem wspaniałe możliwości, a wybranym przyrzeka urzędy, przywileje, bogactwa.

Lud zaś słucha zadowolony, dając wiarę i nie bacząc na politykę naruszającą prawa oraz  podkopującą niepostrzeżenie państwo.

Prowokacja - uczy pani profesor - jest działaniem haniebnym. Hańba okrywa nie ofiarę, lecz prowokatora. Niektórzy, gotowi bronić prowokacji, zauważyliby, że dziś obdarzenie kogoś zaufaniem - zwłaszcza we współpracy politycznej - to szczyt naiwności lub wprost głupota, że obowiązuje ostrożność i zachowanie odpowiedniego dystansu.


Ponure to stwierdzenie, które idzie w swej negatywnej diagnozie znacznie dalej, niż kiedyś szedł Machiavelli.To stwierdzenie odstrasza uczciwych ludzi od działań obywatelskich. W społeczeństwach,w których na każdym kroku panuje podejrzliwość, zamiera wszelka więź, wszelka współpraca. 

Podziel się tą historią

Tagi:

Autor ponad 25 książek podróżniczych, historycznych, muzycznych, wykładowca.

Może Ci się Spodobać

0 komentarze